الرحلة الحجازیةالرحله الحجازیه، تالیف اولیا چلبی متولد ۱۰۲۰ ق در استانبول است، که درباره ی سفرش به سرزمین حجاز و توصیف مکان‌ها و مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و جغرافی این منطقه، است که به زبان عربی ترجمه و چاپ شده است. ۱ - ساختار کتابیک مقدمه از مترجم کتاب ذکر شده است. در ادامه متن اصل کتاب عنوان شده است. کتاب شامل فصل و باب خاصی نمی‌باشد و با ذکر اماکن و بناها، به توصیف و طرح مطالبی پیرامون آن، می‌پردازد. ۲ - گزارش محتوادکتر صفصافی احمد مرسی در مقدمه، از سفرهای حج و اهمیت آن و علمای اندلسی بین قرن سوم و هفتم، که به این سفر از اقصی نقاط عالم اسلامی جهت انجام دادن رکنی از ارکان دین و ادای فریضه الهی و بهره مندی از علم و معرفت ، آمده و صاحب تالیفاتی در مورد این منطقه بوده‌اند، نام برده است. [۱]
الرحلة الحجازية، اوليا چلبى، تعريب احمد مرسى صفصافى، ص۵.
در مقدمه به ۱۵ سفرنامه که قبل از اولیا چلبی درباره ی سرزمین حجاز نوشته شده، و ۱۰ سفرنام‌های که بعد از وی انجام گرفته است، اشاره می‌نماید. و به ذکر سفرنامه‌هایی که در قرن چهاردهم پیرامون این سرزمین صورت گرفته است، می‌پردازد. برای روشن شدن امر، دو مطلب را عنوان بحث قرار داده است:۱. حجار در عصر عثمانی. ۲. اولیا چلبی و شرح حال مختصر وی.برخلاف سفرنامه‌های دیگر اولیا چلبی این سفرنامه با این که پیرامون سرزمین نسبتا وسیع حجاز نوشته شده است، اما از محتوا و حجم کمی برخوردار است، و توقع می‌رفت که با توجه به سفرهای طولانی وی، درباره حجاز و اماکن مختلف آن بیشتر بنویسد. اولیا چلبی در سفرنامه حجازش، به تعریف از اوصاف حرمین شریفین و آنچه که در آن دو از تعداد ماذن، درها، ستون‌ها، پنجره‌ها، همچنین تعریفی از ساکنان بقیع ، از اصحاب رسول الله صلی‌الله‌علیه و آله‌وسلّم می‌پردازد. به علاوه وصفی از دیوارها، مساجد ، تکیه‌ها می‌نماید. در ضمن، از قطب‌های علمی و وصف اوضاع اجتماعی، اقتصادی، اداری، و تشکیلات نظامی و تقسیمات اداری شام و حجاز، مطالبی را عنوان می‌دارد. در ادامه، اماکن زیارتی خارج مدینه ، اطراف مکه مکرمه، اوصاف فتح مکه به دست رسول الله، اماکنی که دعا در آنجا مستجاب است، همچنین اوصاف مدارس شهر مکه را معرفی می‌نماید. ۳ - وضعیت کتابدر خاتمه، فقط یک فهرست که شامل مطالب کتاب می‌باشد، عنوان شده است. آقای صفصافی کتاب را به زبان عربی ترجمه نموده‌اند. ۴ - عناوین مرتبطاولیا چلبی. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |